Spalarnie odpadów mają już pierwsze eksploatacyjne doświadczenia, a spalanie biomasy wkrótce wróci do łask. Powyższe słowa były często powtarzane podczas V edycji Forum of Biomass & Waste, które odbyło się w dniach 13-14 kwietnia br. w Warszawie. Wiele wskazuje na to, że potencjał energii z biomasy i odpadów wkrótce zacznie być wykorzystywany w większym stopniu.
Dr Ella Stengler, Dyrektor Zarządzająca stowarzyszeniem Confederation of European Waste-to-Energy Plants omówiła bieżące kierunki legislacyjne dla sektora zagospodarowania odpadów na cele energetyczne. Przedstawicielka CEWEP-u zwróciła uwagę na fakt, że termiczna utylizacja odpadów komunalnych jest częścią wspólną pomiędzy gospodarką o obiegu zamkniętym a Unią Energetyczną. Ella Stengler przypomniała uczestnikom, że w europejskich spalarniach z tony odpadów średnio produkuje się 400 kWh energii elektrycznej oraz 1200 kWh energii termicznej, jeśli wytwarzanie odbywa się w kogeneracji. Zakłady produkujące wyłącznie energię cieplną wytwarzają średnio 1800-2000 kWh, natomiast instalacje nastawione na produkcję jedynie energii elektrycznej osiągają pułap 500-600 kWh.
Inwestycyjna niepewność
Wykład wprowadzający o polskich regulacjach dotyczących biomasy i odpadów wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej i ciepła wygłosił Daniel Chojnacki, Counsel w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. Ekspert szczegółowo omówił kwalifikowanie części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów jako OZE, zwłaszcza pod kątem uwarunkowań prawnych. Przedstawiciel DZP zanalizował również regulacje dla dedykowanych instalacji spalania biomasy i spalania wielopaliwowego. Daniel Chojnacki wieńcząc swoje wystąpienie zwrócił uwagę na problem związany ze stabilnością prawa i gwarancji wsparcia. Główne czynniki wpływające na inwestycyjną niepewność to: sprzeczne założenia projektu Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, brak korelacji między regionalizacją gospodarki odpadami i kwalifikacją jako OZE oraz braki aktów wykonawczych do niektórych ustaw, a także nieskuteczność przyjętych instrumentów wsparcia.
Wykorzystanie paliw alternatywnych przez przemysł cementowy
Dr Henryk Radelczuk, Menadżer Działu Jakości w Pionie Produkcji Cementu CEMEX Polska zaprezentował referat poświęcony ocenia jakości paliw alternatywnych w Cementowni „Chełm”, gdzie do produkcji klinkieru oprócz węgla wykorzystuje się paliwa takie jak RDF/SRF, mączkę mięsno-kostną, pocięte opony/kord gumowy, suszone odpady ściekowe oraz wtórne paliwa ciekłe. Henryk Radelczuk dokładnie omówił metodykę i częstotliwość poboru próbek dla poszczególnych rodzajów paliw wykorzystywanych przez CEMEX oraz opowiedział o metodach poprawy jakości RDF-u. Dzięki zastosowaniu suszarni możliwe jest np. redukcja wilgotności z 32,6% do 21%, co przekłada się na zwiększenie kaloryczności z 14,1 MJ/kg do 17,2 MJ/kg.
Ósma polska spalarnia ma rozpocząć produkcję energii w połowie 2018 roku
Grzegorz Pelczar, Dyrektor Projektu Budowy Instalacji Termicznego Przetwarzania z Odzyskiem Energii w PGE GiEK S.A. Oddział Elektrociepłowni Rzeszów omówił realizowaną inwestycję, której wartość to prawie 285 mln zł. Kontrakt z konsorcjum włoskich firm TM.E. S.p.A. Termomeccanica Ecologia i Astaldi S.p.A. został podpisany w grudniu zeszłego roku i przewiduje budowę jednej linii technologicznej o rocznej przepustowości 100.000 ton odpadów. Budowa ma potrwać 30 miesięcy. Planowane uruchomienie instalacji to połowa 2018 r. – poinformował reprezentant rzeszowskiego oddziału. Ilość wyprodukowanego z nowej instalacji ciepła zaspokoi potrzeby podgrzania centralnej wody użytkowej wykorzystywanej przez mieszkańców Rzeszowa. Dzięki instalacji wzrośnie również ilość wytwarzanej przez elektrociepłownię energii elektrycznej (moc elektryczna instalacji to 8,0 MWe) – poinformował Grzegorz Pelczar. Warto dodać, że usytuowanie ITPOE na terenie elektrociepłowni jest najbardziej optymalnym rozwiązaniem, po pierwsze ze względu na organizację systemu gospodarki odpadami w Rzeszowie (lokalizacja w pobliżu sortowni, kompostowni, bazy przeładunkowej odpadów i oczyszczalni ścieków) oraz z uwagi na dobry dostęp do sieci ciepłowniczej i sieci elektroenergetycznej oraz pozostałej, istniejącej infrastruktury technicznej elektrociepłowni. Lokalizacja jest również korzystna z punktu widzenia logistyki transportu odpadów – w pobliżu jest węzeł autostrady A4 jak i drogi S19.
Należy spodziewać się powrotu zainteresowania spalaniem biomasy
Dr inż. Rafał Rajczyk z Wydziału Inżynierii i Ochrony Środowiska na Politechnice Częstochowskiej omówił możliwości realizacji projektów z zakresu wytwarzania energii z biomasy i RDF-u w obecnych realiach rynkowych na przykładzie doświadczeń firmy Fumar, która była jednym ze Strategicznych Partnerów V edycji Forum of Biomass & Waste. Rafał Rajczyk swój wykład rozpoczął od przedstawienia i omówienia rynkowych trendów dla sektora związanego z biomasą i odpadami. Zdaniem eksperta, po osłabieniu na rynku biomasy w latach 2013-2015, należy spodziewać się zwiększenia zainteresowania spalaniem biomasy, ponieważ choćby ze względu na tzw. „ustawą odległościową” biomasa ma szanse stać się ponownie dominującym OZE w Polsce. Reprezentant firmy Fumar stwierdził, że po latach doświadczeń ze współspalaniem, dedykowane spalanie biomasy pozyskanej lokalnie, w kotłach średniej i małej mocy, wydaje się najbardziej przyjazne środowisku. Spalanie biomasy na ruszcie oferuje możliwość spalania najtrudniejszych paliw o szerokiej zmienności parametrów, a także cechuje się wysoką dyspozycyjnością – powyżej 8200 h/rok. Zakres wartości opałowej paliw możliwych do spalania w projektach realizowanych przez Fumar, plasuje się w przedziale od 5 do 21 MJ/kg, a maksymalna zawartość wilgoci może wynosić aż 65%.
Rafał Rajczyk zwrócił też uwagę na to, iż omawiane technologie ograniczają koszty związane z rozdrabnianiem i przygotowaniem paliwa, a także redukują do minimum problemy eksploatacyjne. Rafał Rajczyk zaprezentował również ofertę kotłów w konstrukcji poziomej na odpady, które są dedykowanym rozwiązaniem do paliw o silnej tendencji do zanieczyszczania kotła (np. RDF). Reprezentant Politechniki Częstochowskiej podkreślił, że szczególnie korzystna sytuacja ma miejsce w zakładach przemysłowych, gdy Klient dysponuje własnym paliwem np. w postaci odpadowej biomasy, a także gdy występuje zapotrzebowanie na ciepło technologiczne (np. na gorące powietrze do suszenia, parę). Wystąpienie ekspert zwieńczył przedstawieniem kilkunastu referencyjnych realizacji.
Dyskusja panelowa – energia z biomasy i odpadów z różnych punktów widzenia
Moderatorem dyskusji panelowej V Forum of Biomass & Waste był Dr Kamil Ostapski, Prezes Zarządu firmy BMH Technology sp. z o.o., który posiada wieloletnie doświadczenie w budowie układów rozładunku, magazynowania i transportu biomasy oraz paliw alternatywnych. Ekspert zadając panelistom niełatwe i zróżnicowane pytania doprowadził do owocnej wymiany poglądów na temat aktualnej sytuacji rynku energetycznego wykorzystania biomasy i odpadów. Do dyskusji włączyli się również uczestnicy z audytorium.
Spalarniom braknie odpadów?
Jerzy Ziaja, Prezes Zarządu Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Recyklingu stwierdził, że ilość odpadów komunalnych w Polsce została nieprawidłowo oszacowana ze względu na bazowanie na nieaktualnych danych i wyliczeniach błędnych z powodu niekorzystania z właściwej gęstości nasypowej, w związku z czym spalarnie będą miały problem z pozyskiwaniem paliwa. Zgodnie z założeniami gospodarki o obiegu zamkniętym należy osiągnąć przede wszystkim wysoki wskaźnik recyklingu, a spalanie odpadów może dotyczyć maksymalnie 30% frakcji, przy czym jeśli dany odpad można wykorzystać w lepszy sposób, to nie powinien on stanowić paliwa dla spalarni.
Mity związane ze współspalaniem biomasy zostają odrzucone
Maciej Mielniczuk, Kierownik Wydziału Regulacji w pionie Strategii i współpracy międzynarodowej PGE S.A. skoncentrował się na aspekcie regulacyjnym współspalania biomasy. Stwierdził, że reprezentowana przez niego firma wyczekuje opublikowania tekstu nowelizacji ustawy OZE. Mielniczuk pozytywnie ocenił zapowiedzi Ministerstwa Energii w zakresie przywrócenia współspalania. Zdaniem eksperta, dobrze się stało, że pewne nieprawdy, półprawdy i mity związane ze współspalaniem zostały odrzucone przez administrację ponieważ współspalanie bezapelacyjnie jest technologią OZE (w zakresie w jakim wykorzystuje się biomasę) i jest promowane przez Międzynarodowa Agencję Energii jako czysta technologia węglowa, ponieważ zmniejsza negatywny wpływ elektrowni węglowych na środowisko. Reprezentant PGE stwierdził, że ponad 80% spalanej w elektrowniach biomasy nie jest pochodzenia leśnego i wynika to wprost z rozporządzenia MG (wbrew medialnym doniesieniom elektrownie nie spalają lasów). Z danych PGE o pochodzeniu biomasy przetworzonej w elektrowniach i elektrociepłowniach PGE w latach 2013-2015 (prawie 40 PJ) wynika, że ponad 92% wykorzystanej biomasy była to biomasa pochodzenia krajowego, natomiast główne kierunki importu biomasy to Ukraina, Węgry, Rosja, Bułgaria, Łotwa – pozostałe kraje stanowią około 1%. Znaczny import biomasy z Afryki to tylko jeden z branżowych mitów – dodał Maciej Mielniczuk.
Paliwa alternatywne to nie tylko RDF
Krzysztof Rutkowski, Partner w KDCP omówił problemy z obszaru regulacji dla produktów olejowych recyklingu. Ekspert stwierdził, że obecny system regulacji jest niedostosowany do sytuacji, w których z odpadów (w tym np. olejów odpadowych) produkowane są węglowodory syntetyczne. Krzysztof Rutkowski przypomniał, że w cenie każdej energii ukryta jest akcyza, a w przypadku niektórych paliw alternatywnych występuje problem z zaklasyfikowaniem takiego wyrobu na gruncie CN oraz problem z ujęciem akcyzowym (czy jest to paliwo, dodatek do paliw, czy w wchodzi inne zastosowanie). Reprezentant KDCP stwierdził, że należy również zastanowić się nad uwarunkowaniami takimi jak zakres miejsca prowadzenia produkcji oraz nad obowiązkiem składu podatkowego. Istotne wydaje się również rozważenie przypadku niespełnienia norm jakościowych, co rodzi problemy co do akcyzowego traktowania wspomnianych paliw. Wątpliwości budzą ponadto kwestie dotyczące HVO.
Potrzeba zachęt wspierających wykorzystanie krajowej biomasy
Małgorzata Jędrychowska, Kierownik Wydziału Zakupu Paliw i Zagospodarowania UPS w PGNiG TERMIKA, przedstawiła długofalową strategię spółki w zakresie biomasowej inwestycji w EC Siekierki. Przedstawicielka PGNIG TERMIKA poinformowała, że zdaniem reprezentowanej przez nią spółki w Polsce nie ma skutecznej strategii do promocji krajowej biomasy. Mimo starań niektórych spółek wytwarzających energię z biomasy, znaczna część zielonego paliwa jest do Polski importowana ze względu na niższą cenę, a czasem nawet – na lepszą jakość. PGNiG TERMIKA zdecydowało się na założenie własnych plantacji wierzby energetycznej, jednak obecne rozwiązania rynkowe powodują, że taniej jest biomasę kupić z zagranicy niż samemu hodować we własnym zakresie. Jędrychowska zasugerowała, że potrzeba w Polsce systemu wspomagającego wykorzystanie lokalnej biomasy w stosunku do dotowania biomasy zagranicznej, co pozwoliłoby na rozwój inwestycji na rynku biomasy krajowej u producentów, plantatorów – np. przez przyznawanie 2-3 certyfikatów za spalanie biomasy lokalnej. Dodatkowo przedstawicielka PGNIG TERMIKA poinformowała, że spalanie biomasy krajowej w dużej skali przez koncerny energetyczne, wymaga inwestycji logistycznych pomiędzy dostawcami a odbiorcami – potrzeba m. in. hubów przeładunkowych.
Resort Energii wkrótce opublikuje założenia zmian ustawy o OZE
Piotr Czopek z Departamentu Energii Odnawialnej w Ministerstwie Energii poinformował, że aktualne prace nad projektem zmiany ustawy o OZE są intensywne i w najbliższych dniach resort energii powinien opublikować propozycje zmian i przedłożyć je do konsultacji społecznych. Ministerstwo chce by regulacje dotyczące systemu aukcyjnego weszły w życie od lipca tego roku, jednak w dniu V Forum of Biomass & Waste nieznane były żadne wiążące ustalenia w sprawie ustawy o OZE. Ekspert ani nie potwierdził, ani nie zaprzeczył powrotu do współspalania, mimo że Ministerstwo kilkukrotnie sugerowało, że rozważa wspomniane rozwiązanie. Choć branża wykorzystująca biomasę w produkcji energii krytycznie ocenia legislacyjne opóźnienie, to reprezentant Ministerstwa stwierdził, że problemy wynikają z potrzeby zbilansowania ustawy, by była zadowalająca również dla innych rodzajów OZE.
Spalarnie powinny starać się wykazać jak największą ilość biomasy w odpadach
Andrzej Drewniak, Pełnomocnik ds. Realizacji Projektu w Miejskim Zakładzie Gospodarki Odpadami Komunalnymi Sp. z o. o. w Koninie odpowiadając na pytania dotyczące eksploatacji w pełnym zakresie funkcjonującej spalarni odpadów, podjął tematykę związaną z przesłankami prawnymi i faktycznymi wykorzystania biomasy zawartej w odpadach w warunkach spalarni odpadów. Ekspert omówił również aspekty dotyczące konieczności zagospodarowania ubocznych produktów spalania, gdyż zakłady termicznej utylizacji odpadów komunalnych są zobligowane do zredukowania masy odebranych śmieci do 15% – tylko taka część poprodukcyjnego odpadu może być składowana.
Drewniak poinformował również, że jeśli producent energii z odpadów uważa, że biomasy w przetwarzanych odpadach jest więcej niż „ryczałtowe” 42%, to istnieje możliwość prowadzenia analiz i dokumentowania zawartości biomasy w odpadach. Wspomniane 42% dotyczy odpadów takich jak skóra, drewno czy papier. Ekspert stwierdził także, że w jego ocenie wszystkie instalacje będą starać się wykazać jak największą ilość biomasy, zwłaszcza że wszystkie 6 spalarni ma funkcjonować w starym systemie wsparcia dla OZE.
Uwierzytelnianie pochodzenia biomasy
Świadectwo pochodzenia nie przysługuje dla energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii, w której wykorzystano biomasę pochodzącą z drewna pełnowartościowego, biomasę zawierającą substancje niewystępujące naturalnie w danym rodzaju biomasy lub biomasę zanieczyszczoną w celu zwiększenia jej wartości opałowej – przypomnieli Adam Sarnaszek, Prezes Zarządu BIOCONTROL Sp. z o.o. i Agnieszka Kędziora-Urbanowicz, Pełnomocnik Zarządu BIOCONTROL Sp. z o.o. Eksperci wymienili i omówili oczekiwane przez branżę przepisy prawne, a także wykazali różnice pomiędzy certyfikacją a uwierzytelnieniem biomasy.
Dywersyfikacja portfela paliw w PGNiG TERMIKA
Andrzej Rubczyński, Dyrektor Departamentu Regulacji i Relacji Zewnętrznych w PGNiG TERMIKA opowiedział o działaniach inwestycyjnych w Spółce, w szczególności o przebudowie kotła OP230 na kocioł biomasowy. Kocioł K-1 w Elektrociepłowni Siekierki, przystosowany został do spalania wyłącznie biomasy. Ponadto w skład inwestycji weszła instalacja magazynowania i transportu biomasy. Kocioł wraz z instalacją biomasy osiągnął wymagane parametry potwierdzając założenia projektowe (praca z WMT 185 t/h). Wytworzenie pierwszej energii uprawniającej do uzyskania zielonych certyfikatów nastąpiło w grudniu 2015 r.
Wśród celów przebudowy kotła ekspert wyróżnił realizację strategii ograniczenia kosztu emisji CO2 oraz wzrost produkcji „zielonej” energii elektrycznej zgodnie z polityką władz Stolicy, a także dostosowanie do zaostrzonych norm emisji NOX i SO2. Przedstawiciel PGNiG TERMIKA przedstawił również informacje na temat podstawowych parametrów technicznych projektu takich jak zużycie biomasy w ilości 320 tys. ton rocznie (80% leśnej i 20% agro), wytworzenie 125 tys. MWh zielonej energii elektrycznej, roczną produkcję 1,9 tys.TJ ciepła w kogeneracji, uniknięcie emisji 227 tys. ton CO2 rocznie oraz emisji NOX o 262,9 tony i SO2 o 786 ton, a także ograniczenie ilości odpadów paleniskowych o 101 tys. ton rocznie. Okres użytkowania nowej instalacji ma trwać co najmniej 30 lat.
Andrzej Rubczyński podczas swojego wystąpienia zanalizował również korzyści płynące z rozwoju technologii kogeneracji biomasowej, która jego zdaniem, jest najbardziej efektywnym kosztowo sposobem osiągania krajowego celu OZE ponieważ w jednym procesie powstają dwa produkty jakimi są „zielone” ciepło i energia elektryczna.
Instalacje spalania małej i średniej mocy a dyrektywa MCP i ErP Ekoprojekt
Dr Krystyna Kubica, Ekspert ds. ochrony powietrza, Polska Izba Ekologii wygłosiła prelekcję dedykowaną instalacjom spalania o mocy poniżej 50 MW, włącznie z kotłami o mocy poniżej 0,5 MW. Reprezentantka Politechniki Śląskiej szczegółowo omówiła organizację procesu spalania w zależności od rodzaju i jakości paliwa oraz przedstawiła analizę dotyczącą udziału sprzedaży kotłów na paliwa stałe. Ekspert stwierdziła, że aktualny stan technologii spalania i najlepszej dostępnej teniki (BAT) umożliwia spełnienie wymagań rozporządzeń dyrektywy ErP (Ekoprojekt) w odniesieniu do ogrzewaczy pomieszczeń i kotłów o mocy poniżej 0,5 MW. Ekonomiczne szacunki wskazują na przewagę metod pierwotnych poprawy efektywności energetyczno-ekologicznych tych instalacji. Wprowadzanie instalacji spalania małej mocy typu BAT do eksploatacji w indywidualnych gospodarstwach domowych wymagać będzie zastosowania odpowiednich schematów wsparcia finansowego ze środków publicznych oraz krajowych uregulowań prawnych.
Kubica zwróciła uwagę na fakt, że dla kotłów o średniej mocy (1-50 MW) głównym problemem będą standardy emisji dla pyłu i że konieczne będzie stosowanie wysoko sprawnych urządzeń odpylających takich jak filtry workowe i elektrofiltry. Przedstawicielka Polskiej Izby Ekologii poinformowała również, że wtórne metody (systemy odpylania), które są dostępne pod względem technicznym i ekonomicznym, zastosowane zarówno w instalacjach małej mocy, jak i średniej mocy pozwolą zapewnić wymagania stawiane dla jakości powietrza dla stref z przekroczeniami standardów dyrektywy CAFE.
Pionierska inwestycja pirolizy odpadów w ZUO Elbląg
Dariusz Kamiński, Prezes zarządu firmy Metal Expert zaprezentował projekt opracowania innowacyjnej instalacji utylizacji odpadów z odzyskiem energii opartej o technologię niskoemisyjnego przetwarzania. Celem projektu była utylizacja odpadów komunalnych wraz z ich przetworzeniem na energię elektryczną i cieplną przy wykorzystaniu systemu do pirolizy. W rezultacie udało się opracować prototyp linii utylizacyjnej o mocy przerobowej 20 t/d i wprowadzić produkt na rynek. Zaprezentowana przez Prezesa Metal Expert technologia umożliwia przetwarzanie odpadów w procesie pirolizy i zgazowania w warunkach ograniczonego dostępu powietrza (tlenu). Kamiński omówił doświadczenia z eksploatacji pilotażowego zakładu, która zaowocowała dodatnim bilansem energetycznym i ekonomicznym.
Forum of Biomass & Waste to wystawienniczo-konferencyjne wydarzenie kompleksowo poświęcone biomasie i odpadom wykorzystywanym w celu wytwarzania energii elektrycznej i termicznej. Merytoryczny zakres spotkania obejmuje najistotniejsze kwestie dla rozwoju sektora biomasowego oraz podmiotów związanych z branżą WTE (waste to energy) – od produkcji alternatywnych i biomasowych paliw, poprzez próbkowanie i badanie ich jakości oraz handel, logistykę i magazynowanie, po technologiczne procesy efektywnego spalania i post-produkcyjne zarządzanie odpadami i produktami ubocznymi.
Główny cel Forum to skojarzenie ekspertów reprezentujących różne punkty widzenia, by mogli wymieniać się doświadczeniami dotyczącymi najnowszych osiągnięć związanych z wykorzystaniem biomasy i odpadów na cele energetyczne. Forum funkcjonuje dziś jako platforma wymiany wiedzy oraz istotne narzędzie w zakresie transferu know-how, technologii i innowacji.
Wydarzenie rokrocznie przyciąga coraz szerszy wachlarz ekspertów, których wiedza i doświadczenie umożliwiają eskalację biznesowych połączeń. W piątej edycji Forum uczestniczą m. in. reprezentanci energetyki zawodowej, ciepłownictwa, spalarni odpadów, szeroko pojętego przemysłu, dostawcy biomasy i RDF-u, sektor komunalny, naukowcy, inżynierowie i technolodzy, a także przedstawiciele rządu i administracji samorządowej, organizacje i stowarzyszenia branżowe, instytucje finansowe i kancelarie prawne. W obecnej edycji Forum uczestniczy około 250 ekspertów.
Podczas wydarzenia uczestnicy omawiają możliwości rynków biomasy i odpadów, w szczególności w obszarach ekonomicznych, prawnych i technicznych. Eksperci oceniają zasoby biomasy na rynku i dyskutują na temat polityki rozwoju w świetle zmieniającej się rzeczywistości regulacyjnej.
Organizator wydarzenia: CBE Polska